Ziek van Zika?

Afgelopen vrijdag zijn de Olympische Spelen begonnen. Naast veel aandacht voor de sport is ook het Zika virus in het nieuws. In de aanloop naar de spelen hebben 240 wetenschappers van verschillende (top)universiteiten een open brief gestuurd naar de WHO en het IOC waarin ze voorstellen om de Spelen te verplaatsen of uit te stellen vanwege het Zika virus. Wij van hond in de pot zochten voor je uit waarom er opeens een Zika virus epidemie is in Zuid Amerika, wat de kans is om Zika virus op te lopen tijdens de Olympische Spelen en of je ook Zika in Nederland kan verwachten.

2006 Prof. Frank Hadley Collins, Dir., Cntr. for Global Health and Infectious Diseases, Univ. of Notre Dame This 2006 image depicted a female Aedes aegypti mosquito as she was obtaining a blood-meal from a human host through her fascicle, which had penetrated the host skin, was reddening in color, reflecting the blood?s coloration through this tubular structure. In this case, what would normally be an unsuspecting host was actually the CDC?s biomedical photographer?s own hand, which he?d offered to the hungry mosquito so that she?d alight, and be photographed while feeding. As it would fill with blood, the abdomen would become distended, thereby, stretching the exterior exoskeletal surface, causing it to become transparent, and allowed the collecting blood to become visible as an enlarging intra-abdominal red mass, as is the case in PHIL# 9175, and 9176. As the primary vector responsible for the transmission of the Flavivirus Dengue (DF), and Dengue hemorrhagic fever (DHF), the day-biting Aedes aegypti mosquito prefers to feed on its human hosts. Ae. aegypti also plays a major role as a vector for another Flavivirus, “Yellow fever”. Frequently found in its tropical environs, the white banded markings on the tarsal segments of its jointed legs, though distinguishing it as Ae. aegypti, are similar to some other mosquito species. Also note the lyre-shaped, silvery-white markings on its thoracic region as well, which is also a determining morphologic identifying characteristic.

Het Zika virus werd in 1947 voor het eerst aangetoond bij aapjes in het Zika oerwoud in Oeganda. De ziekte wordt overgebracht door Aedes muggen. Dat zijn muggen die voornamelijk overdag steken. Naast apen kunnen ook andere zoogdieren en mensen  geïnfecteerd raken met het virus. Het grootste deel van de mensen krijgt geen klachten na besmeting. 1 op de 5 mensen krijgt echter verschijnselen als lichte koorts, huiduitslag, spier- of gewrichtspijn en oogontsteking. Deze klachten ontstaan vaak 3 tot 12 dagen na infectie. Bij zwangere vrouwen kan het virus neurologische afwijkingen geven bij het kindje. Het meest op de voorgrond staat een te kleine schedel, ofwel microcephalie.

Hoe is de epidemie in Brazilië ontstaan?

In Afrika zijn geen grote epidemieën met het Zika virus bekend. In 2007 was er voor het eerst een grote uitbraak bij mensen bij het eiland Yap in Micronesia. Op deze kaart kan je verspreiding van het Zika virus in de wereld zien. Er zijn veel complot-theorieën (1,2) over de snelle verspreiding en het voorkomen van microcephalie in Brazilië. De wetenschap verklaart de snelle verspreiding in Brazilië doordat er daar nog geen mensen waren met immuniteit (afweer) tegen het virus en er zeer veel muggen zijn die het virus kunnen overdragen.

Wat is de kans dat je tijdens de Olympische spelen het Zika virus oploopt?

In een recent artikel wordt het risico op een Zika-infectie voor een bezoeker van de spelen, die 3 weken blijft, tussen de 0,18 en 3,2 per 100.000 personen geschat. Dus dat zijn uitgaande van 500.000 bezoekers en 10.000 atleten tussen de 1 en de 17 personen. Bijvoorbeeld het risico om beroofd te worden tijdens de spelen is vele malen groter. Tijdens de Olympische Spelen is het winter in Brazilië en is het op de meeste wedstrijdlocaties koel met weinig muggen. De voetbalwedstrijden vinden deels plaats in de Amazone, waar wel veel muggen actief zijn.

Hoe kan je voorkomen dat je Zika virus oploopt?

Op dit moment is er nog geen vaccinatie tegen Zika virus beschikbaar. Het enige wat je kan doen is dus voorkomen dat je muggensteken krijgt. Dat kan door:

• Bedekkende kleding te dragen
• Onbedekte huid insmeren met een muggenwerend middel met het bestanddeel DEET*
• Slapen onder een geïmpregneerde klamboe.

En als je zwanger bent of wilt worden?

• Zwangere vrouwen of vrouwen die zwanger willen worden, wordt afgeraden te reizen naar gebieden waar het Zika virus veel voorkomt.
• Vrouwen die zwanger willen worden, kunnen daar het beste tot 8 weken na terugkeer uit een gebied met veel Zika mee wachten.

En als je thuis in Nederland op de bank naar de Olympische Spelen kijkt?

In Nederland zijn er geen Aedes muggen die het virus snel verder kunnen verspreiden. Op dit moment kan je hier alleen Zika krijgen via seksueel contact met een besmet persoon. Er zijn al vaker tropische muggen in Nederland terecht gekomen die bijvoorbeeld meegereisd waren in de Lucky bamboo. Als de mug, die Zika overdraagt, in Nederland kan overleven (bijvoorbeeld in kassen, of omdat het steeds warmer wordt) kan Zika ook in Nederland voor infecties zorgen.

Op dit moment is de kans dat je Zika oploopt in Nederland vrijwel nihil en kan je vanuit hier dus met een gerust hart van de Spelen genieten!

* Zwangere vrouwen en kinderen jonger dan 2 jaar mogen alleen producten met maximaal 30% DEET gebruiken.