Insecten, kunnen we zonder?

Ze kunnen vervelend zoemen, pijnlijk prikken, en ernstige ziektes overbrengen, maar insecten zijn ook essentieel voor het leven op aarde. Wist je dat er bijna een miljoen verschillende soorten insecten op aarde zijn? Deze zespotige beestjes vormen dan ook de grootste en meest diverse groep organismen op aarde. De afgelopen jaren is het aantal insecten zowel wereldwijd, maar ook in Nederland dramatisch afgenomen. Door de afname van de biodiversiteit neemt het aantal plagen toe en loopt onze voedselvoorziening gevaar. In deze blog vertellen we je er meer over.

Hoe erg is het? 

Uit onderzoek in verschillende Europese landen blijkt dat in de afgelopen decennia van veel soorten insecten het aantal drastisch is afgenomen. Zo blijkt uit het onderzoek van natuurmonumenten in 2017 dat het aantal nachtvlinders in Nederland in 20 jaar met 54% is afgenomen. Het aantal loopkevers is zelfs met 72% afgenomen. Het is misschien wel fijn dat je anno 2020 geen insectenregen van je voorruit meer hoeft te boenen, maar insecten spelen een cruciale rol in het behoud van het leven op aarde. Ze bewerken de bodem, bestuiven de planten waar wij de vruchten van plukken (ja, ook van koffieplanten voor je kopje koffie) en dienen als voedsel voor ondere andere vogels. Wanneer insecten wegvallen, klapt het ecosysteem in elkaar. 

Maar heb je ze dan allemaal nodig? Kunnen we bijvoorbeeld niet zonder de mug? Een voor velen ellendig insect dat ziektes overbrengt als Zika en Malaria. De mug behoort niet tot de insecten waar er te weinig van zijn. Sterker nog, ze vormen soms zelfs een plaag. Voor mensen heeft de mug niet direct nut. Toch kan je niet straffeloos alle muggen verdelgen. Muggenlarven zijn een belangrijke voedselbron voor onder andere vogels, vissen, en kikkers en zuiveren het water waardoor er minder kans is op een algenplaag. Ze zijn een van de schakels in een zeer ingewikkeld ecosysteem. Het toenemen van het aantal plagen, zoals blauwalg, muggen, en processierupsen zijn een direct gevolg van de afname van biodiversiteit. Omgekeerd is het vergroten van de biodiversiteit een krachtig wapen bij de bestrijding van plagen. Het plaatsen van nestkasten en het aanplanten van beplanting die de natuurlijke vijand van de eikenprocessierups aantrekt, zorgt voor een zeer effectieve en natuurlijke bestrijding van de plaag van deze vervelende rups. Met zulke rovers als pimpelmezen, heb je geen gif nodig.

De groene woestijn

• 

Hoe is dit zo gekomen? Door vaak te maaien, het inzaaien van monoculturen (één soort gras) en het spuiten van gif, zijn veel boerenweilanden veranderd in groene woestijnen. Voor de meeste insecten is hier niets te halen. Daarnaast heeft Nederland in verhouding weinig echte natuur. Een groot deel van ons oppervlak is stedelijk gebied of monocultuur akkerbouw en weilanden. Zonder onze watergebieden als de waddenzee mee te rekenen was in 2017 slechts ongeveer acht procent van Nederland een echt natuurgebied. Met water komen we uit op iets meer dan dertien procent, dit is nog altijd niet genoeg om aan het VN-verdrag voor biodiversiteit te voldoen wat stelt dat minimaal zeventien procent van je oppervlak voorbehouden moet zijn aan beschermd natuurgebied. In vergelijking bestaat Frankrijk voor dertig procent alleen al uit bos. De Europese Commissie heeft plannen om het aandeel beschermd natuurgebied de komende tien jaar naar 30 procent te laten groeien. Werk aan de winkel voor de Nederlandse overheid dus.

Ook de Nederlandse burger heeft de afgelopen decennia zijn bijdrage geleverd aan het verminderen van de biodiversiteit.  In de tuinen is er lustig op los gesproeid met round up® om het onkruid te verdelgen en is er naast alle tegels vaak weinig groen te bekennen. Als er dan al een paar potten staan, zitten daar vaak bloemen in van het tuincentrum. Jarenlang zijn de planten in tuincentra behandeld met gif zodat ze zo mooi mogelijk blijven en niet worden aangetast door insecten. 

Hoe keren we het tij?

Om desastreuze gevolgen in de toekomst te voorkomen is het essentieel dat de biodiversiteit in de wereld en specifiek in Nederland weer toeneemt. Hoe pakken we dat met z’n allen aan, en wat kan jíj doen? 

Er zijn door de overheid en de landbouwsector verschillende initiatieven gestart om de biodiversiteit te vergroten. Een voorbeeld daarvan is natuurlijk boeren, waarbij er onder meer aandacht is voor kruidenrijkgrasland wat verschillende insecten en daarmee ook weidevogels aantrekt. We zijn er echter nog lang niet. Het verduurzamen van de landbouw komt ten goede aan de biodiversiteit. We staan aan het begin, er moeten nog grote stappen gezet worden. Ook jij als consument kan een handje helpen met behulp van onderstaande tips: 

• Creëer meer biodiversiteit in je eigen tuin door:
  • Vergroen die handel, tegels eruit en (biologische of gezaaide) planten er in. Ook je balkon of dakterras fleur je op met potten bloeiende planten
  • Zet een insectenhotel neer
  • Laat de boel de boel, minder maaien en bladeren laten liggen
  • Zorg voor bloemen het hele jaar door, van de krokussen in het vroege voorjaar tot de najaarsbloeiers. Niet alleen nuttig, maar staat ook super 
  • Hou een maai-vrije strook aan in je grasveld en je staat verstelt van de bloemenpracht 
  • Zet een mooie klimplant tegen je schutting of vervang hem voor een heg.
  • Gebruik geen gif, maar haal ongewenst onkruid weg met de hand
  • Maak een zaadbom en gooi hem weg, plezier gegarandeerd
  • Last but not least, insecten hebben ook water nodig. Een vijver is mooi, maar een vogelbadje is ook prima 

• Stem groen en stimuleer je gemeente de biodiversiteit te verhogen door haar beheer aan te passen. Een groene gevarieerde omgeving bevordert het welzijn, is belangrijk voor het watermanagement en en draagt bij aan het zuiveren van de lucht
• Koop zoveel mogelijk biologische groenten en fruit (hofweb of ekoplaza hebben veel keus) 

Tot slot
De volgende wandeling die je maakt in de natuur, let dan is goed op of je wel echt door natuur loopt. Zie je iets anders dan groen gras? Biodiversiteit is niet alleen van belang voor de insecten, en daarmee onze voedselvoorziening, maar het levert ook de meest prachtige platen op.